Auteur: Peter Schuitmaker

Zelfstandige vruchtendragers bij bedrijfswaardering

Bij bedrijfswaardering verdienen zelfstandige vruchtendragers speciale aandacht. Bij de waardering van de aandelen in een vennootschap met de discounted cashflow methode (DCF methode) worden daarbij vaak fouten gemaakt. Vandaar een uitleg bij het begrip zelfstandige vruchtendrager. Maar ook hoe deze mee te nemen in de bedrijfswaardering.

Zelfstandige vruchtendragers

Wat zijn zelfstandige vruchtendragers? In de vakliteratuur wordt deze ook wel eens aangeduid als de niet-operationele-activa. Bij bedrijfswaardering met de discounted cashflow methode gaat het in de kern om de bepaling van de economische waarde van het geïnvesteerd vermogen. Maar wat behoort dan eigenlijk tot de onderneming f wel het geïnvesteerd vermogen? Zijn dat liquide middelen? Financiële instrumenten zoals obligaties, aandelen in andere deelnemingen, obligaties en effecten? Veelal gaat dat bij bedrijfswaardering wel goed. Want in de vertaling van ondernemingswaarde naar aandelenwaarde wordt veelal wel gecorrigeerd voor de aanwezigheid van niet-bedrijfsgebonden activa. En de financiële opbrengsten zoals waarde vermeerdering en rente worden veelal wel buiten de vrije kasstroom geteld. Maar anders is het bijvoorbeeld wanneer er andere niet bedrijfsgebonden activa op de balans staan. Bijvoorbeeld de auto van de DGA die hoofdzakelijk privé wordt gebuikt. Of het onroerend goed, een bedrijfspand. Dan is de vraag of deze wel tot de onderneming gerekend moeten worden. En hoe deze in de bedrijfswaardering moeten worden meegenomen.

Onroerend goed

Goed, onroerend goed. Bij bedrijfswaardering verdient het bedrijfspand een andere behandeling. Mogelijk dat het onroerend goed geheel tot de eigen bedrijfsvoering ter beschikking staat. Bij de bedrijfswaardering volgens de DCF methode worden de vrije kasstromen contant gemaakt tegen een kostenvoet eigen vermogen. Maar is het dan wel juist om dat onroerend goed óók tegen die -relatieve hoge- vermogensvoet te waarderen? Vaak wordt de kostenvoet vermogen vastgesteld op bijvoorbeeld 16%. Maar het aanhouden van onroerend goed is beduidend minder risicovol. Een investeerder rekent eerder op een rendement van 9% à 10%. Als bij de bedrijfswaardering met een lagere rendementseis geen rekening wordt gehouden wordt de onderneming te laag gewaardeerd.

Voorbeeld bedrijfswaardering

Het volgende voorbeeld ter illustratie. De onderneming heeft een vermogenspositie als volgt:

Balans 
Bedrijfspand  € 700.000 
Materieel vast actief € 50.000 
Netto geinduceerd werkkapitaal € 138.000 
Liquide € 72.000 
 € 960.000 
Eigen vermogen € 250.000 
Rentedragende schuld  € 710.000 
 € 960.000 
Vermogen bedrijf A BV

De winst en verliesrekening is als volgt:

Exploitatie 
Omzet € 2.888.000
Directe kosten € 1.733.000
Indirecte kosten € 900.000 
wv Afschrijving Bedrijfspand  € 50.000 
Bedrijfswinst € 255.000 
Winst en verlies van bedrijf A BV

De vrije verkoopwaarde (marktwaarde) en de huurwaarde van het bedrijfspand zijn

Bedrijfspand
Marktwaarde € 950.000 
Huurwaarde 10% € 95.000 
Marktwaarde en huurwaarde

Te rekenen valt met een vermogenskostenvoet van 16% en een groeivoet van 2%.

Een ONJUISTE berekening van de waarde van de aandelen is dan

FOUT
Bedrijfswinst € 255.000 
Af: belasting 25% € -63.750 
Bij: afschrijving bedrijfspand € 50.000 
Vrije kasstroom € 241.250 
Waarde onderneming € 1.723.214
Bij: Liquide € 72.000 
Af: rentedragende schuld € -710.000 
Waarde aandelen € 1.085.214
FOUTIEVE berekening van de waarde aandelen in A BV

Bovenstaande benadering van de bedrijfswaarde is onjuist. Omdat nu ook op het bedrijfspand een te hoog rendement wordt geeist. De 16% geldt wel voor de onderneming. Maar niet voor het bedrijfspand. De rendementseis voor het onroerend goed is slechts 10%. De JUISTE berekening van de waarde van de aandelen is dan

GOED
Bedrijfswinst € 255.000 
Bij: afschrijving bedrijfspand € 50.000 
Af: huurwaarde € -95.000 
Bedrijfswinst gecorrigeerd € 210.000 
Af: belasting 25% € -52.500 
Vrije kasstroom € 157.500 
Waarde onderneming € 1.125.000
Bij: waarde bedrijfspand € 950.000 
Af: belasting over stille reserve € -62.500 
Bij: Liquide € 72.000 
Af: rentedragende schuld € -710.000 
Waarde aandelen € 1.374.500
JUISTE berekening van de waarde van de aandelen in A BV

Al met al een verschil van bijna €300.000, circa 30%. De oorzaak is dat nu ook het bedrijfspand meegenomen wordt tegen een rendementseis van 10% in plaats van 16%. Nu wordt het bedrijfspand meegenomen tegen de waarde in het economisch verkeer, of: marktwaarde. Zo ontstaat een juiste correctie voor de zelfstandige vruchtendragers. Misschien een lastige berekening. Maar wel zo eerlijk!

Discounted Cashflow methode voor bedrijfswaardering

bedrijfswaarde berekenenDiscounted Cashflow methode

Bij bedrijfswaardering is de discounted cashflow methode (DCF methode) de aangewezen methode om de waarde van een bedrijf te bepalen. In de kern bestaat deze uit een analyse van de onderneming. Deze analyse omvat de interne bedrijfskenmerken als mede de omgevingsfactoren. De interne analyse omvat tevens een bedrijfseconomische analyse. Wat zijn de omzetgroepen, welke marges worden in welke marktsegmenten gerealiseerd, welke productgroepen zijn belangrijk voor toekomstige groei, enzovoorts. Maar ook de actuele stand van zaken wordt meegenomen: welke investering in ontwikkeling (immaterieel actief) en machines en inventaris  is nodig.

Kasstroomprognose

Voorgaande analyse leidt tot een financiële prognose. Deze omvat een prognose van de winst (omzet minus directe en indirecte kosten) en een balansprognose (ontwikkeling van het geïnvesteerd vermogen in immaterieel en materieel vast actief en werkkapitaal). Al doende is het resultaat een prognose van de vrije kasstromen.

Bedrijfswaarde

Die toekomstige kasstromen bij elkaar opgeteld vormen zo de bedrijfswaarde (of ook wel: ondernemingswaarde). Dat is de economische waarde van het geïnvesteerd vermogen: het immaterieel en materieel vast actief en werkkapitaal. Dat ‘zomaar bij elkaar optellen’ is niet zomaar toegestaan. Want toekomstige kasstromen zijn onzeker. Daarom moeten deze worden verminderd met het -daarop geëiste- rendement: de kostenvoet van het vermogen.

Goodwillwaarde

Het verschil tussen de economische waarde van een onderneming en de boekwaarde van de onderneming is de zogenaamde goodwillwaarde. De boekwaarde is de waarde die uit de boekhouding blijkt: een historische telling van aanschafwaarde minus afschrijvingen. Die goodwillwaarde is dus het surplus boven de boekhoudkundige waarde: de extra waarde omdat het geïnvesteerd vermogen vrije kasstromen genereert.

Kwetsbaarheid DCF methode

De discounted cashflow methode is kwetsbaar om een aantal redenen. De beschouwer (of belanghebbende) bij de bedrijfswaardering kan een optimistische kijk hebben op de financiele toekomst. Bij bedrijfsoverdracht is dat veelal de overdragende (of: verkopende) partij. De overnemende partij zal daar veelal anders over denken. Hij heeft veelal meer ook voor mogelijke tegenvallers. Ook de inschatting van de bedrijfsrisico’s lopen veelal sterk uiteen. Ten slot speelt ook de kennisachterstand van de overnemende partij daarbij een rol. De verkoper kent de onderneming door en door. De overnemer moet dat nog allemaal gaan ontdekken.

Subjectiviteit DCF methode

De discounted cashflow methode wordt vaak gepresenteerd als de meest zuivere methode om de waarde van een bedrijf te bepalen. Dat is juist wanneer de discounted cashflow methode wordt vergeleken met de rentabiliteitswaarde of andere rendementsmethoden. De DCF methode staat 1:1 voor de economische waarde: de waarde van de vrije kasstromen die de onderneming genereert. Het pijnlijke is alleen dat zowel de toekomstige kasstromen als ook de rendementseis op het vermogen sterk subjectieve begrippen zijn.

Bruikbaarheid DCF methode bij bedrijfsoverdracht

De discounted cashflow methode geeft zo een indicatie van de bedrijfswaarde. Maar de waarde van een onderneming is zeker anders dan de marktwaarde. Dat is waarde die een willekeurige koper bereid is te betalen voor een specifieke onderneming. Voor de uiteindelijke transactieprijs bij bedrijfsoverdracht zijn EBITDA multiples en alternatieve berekeningsmethoden veelal meer behulpzaam. Te denken valt bijvoorbeeld aan de financierbaarheid of de terugverdientijd van de investering in aandelen van een onderneming. Dat maakt het vak van bedrijfswaardering zeker niet gemakkelijk. Maar daarom niet minder boeiend.

Waarde eenmanszaak bij echtscheiding

De waardering van een eenmanszaak bij echtscheiding is vaak een pijnlijk vraagstuk. De voormalige partner van de ondernemer heeft vaak een te hoge inschatting van de waarde van de eenmanszaak. Vaak gesteund door hun adviseurs bij deze echtscheiding en waardebepaling. Zo ontstaat een onrealistisch hoge uitkomst van de bedrijfswaardering. Veelal het startpunt van een kostbare discussie over en weer die via duurbetaalde advocaten loopt. Tijdig met elkaar schikken voorkomt frustratie en advieskosten. 

Waardebepaling eenmanszaak

Schikking bedrijfswaarde

De waarde van de privé bezittingen zoals de eigen woning, de privé auto, de banktegoeden of hypothecaire schulden laat zich meestal eenvoudig vaststellen. Maar geheel anders is dat bij de waarde van een eenmanszaak. De waardebepaling is vaker onzinnig dan realistisch en redelijk. Helaas staat wantrouwen en emotie het rationele denken in de weg. Een casus uit de praktijk waar het dreigde mis te gaan. Waar een schikking een bevredigende oplossing bleek.

Casus waardebepaling eenmanszaak

Piet is een vrij gevestigde architect. Zijn focus is de verbouwing en nieuwbouw van woningen.  Na zijn HBO Bouwkunde werkte hij een aantal jaren bij een groot architectenbureau voor de utiliteit. Maar de kleinschalige woningbouw en de contacten met particulieren trokken hem toch meer. Zo startte hij in 2015 zijn eigen onderneming. Inmiddels heeft hij een stabiele bedrijfsvoering. Zijn jaarlijkse winst uit onderneming is gemiddeld €65.000. 

Vermogen eenmanszaak

Het vermogen van de eenmanszaak per datum van de ontbinding van het huwelijk is als volgt:

Balans
Inventaris € 18.000 
Auto van de zaak € 12.000 
Debiteuren € 9.000 
Bank € 15.000 
Totaal activa € 54.000 
Kapitaal Piet € 50.000 
Crediteuren € 2.500 
BTW € 1.500 
Totaal passiva € 54.000 
Vermogen eenmanszaak

Het materieel vast actief omvat inventaris (bureaumeubilair, computer en printers) en een auto van de zaak. Verder heeft de eenmanszaak nog wat debiteuren. Op de zakelijke bankrekening staat een bedrag van €15.000.

De eenmanszaak heeft verder enkele schulden: crediteuren en te betalen BTW. Het kapitaal van Piet, dat is het saldo van de zakelijke bezittingen en de zakelijke schulden, bedraagt €50.000. Dat bedrag heet ook wel het zichtbare netto vermogen.

Geïnvesteerd vermogen

Bepalend voor de waarde van de eenmanszaak is mede de geldelijke omvang van het geïnvesteerd vermogen in materieel vast actief en het geïnduceerd netto werkkapitaal. Want: hoeveel moet de ondernemer investeren om ‘in business’ te komen en om de bedrijfsvoering in stand te houden. Op basis van de voorgaande balans is de boekwaarde van het geïnvesteerd vermogen totaal €35.000. Deze was als volgt samengesteld:

Geïnvesteerd vermogen
Materieel vast actief € 30.000 
Geïnduceerd netto werkkapitaal € 5.000 
Totaal geïnvesteerd € 35.000 
Geïnvesteerd vermogen eenmanszaak

Dat geinduceerd heeft betrekking op de balansposten die het directe gevolg zijn van de bedrijfsvoering. Dat zijn dus in dit geval de debiteuren minus de crediteuren en de te betalen BTW. Deze zijn dus te herleiden tot de omzet en de directe en indirecte bedrijfskosten.

Te verdelen waarde eenmanszaak

De adviseur van de ex vrouw van Piet berekent de waarde van de eenmanszaak. Hij komt uit op een bedrag van €180.000. Hij becijfert dat als volgt:

De winst uit onderneming is €65.000. Daarvan wordt afgetrokken een ondernemers inkomen van €35.000. Resteert dus een overwinst van €30.000. Bij  een rendementseis van 20% is daarmee de goodwill €150.000. Tel daarbij op het zichtbare netto eigen vermogen van €50.000. Zo komt deze adviseur op een waarde van de eenmanszaak van €200.000. Dus door Piet met zijn ex te verrekenen een bedrag van €100.000.

Persoonlijke goodwill

Dat deze waardebepaling van de eenmanszaak verre van juist is wordt snel duidelijk. Want de overwinst is geen €30.000 maar slechts 11.000. Piet moet namelijk ook nog pensioensparen en premies arbeidsongeschiktheid betalen. Onder toepassing van de zelfstandigenaftrek en de MKB vrijstelling blijft zo een belastbare winst over van €42.000. Al met al resteert daarmee een netto inkomen van €41.000. Hierbij valt te rekenen met een netto ondernemingsloon van €30.000. Zo blijft er slechts een overwinst over van €11.000 volgens:

Winst uit onderneming € 65.000 
Arbeidsgeschikheids verzekering € 4.500 
Pensioensparen € 5.500 
Belastbaar inkomen € 55.000 
Zelfstandigenaftrek en MKB Vrijstelling € 13.000 
Belastbare winst € 42.000 
Inkomstenbelasting en Premie ZVW € 18.000 
Heffingskortingen € 4.000 
Netto inkomen € 41.000 
Netto ondernemingsloon € 30.000 
Overwinst € 11.000 
Berekening waarde eenmanszaak

Economische waarde geïnvesteerd vermogen

Die overwinst van €11.000 bij een rendementseis van 20% leidt zo tot een bedrag van €55.000. Maar dat is niet, zoals de adviseur van de vrouw meende, de waarde van de goodwill. Maar juist wel de economische waarde van het geïnvesteerd vermogen. De boekwaarde van het geïnvesteerd vermogen was €35.000. De economische waarde daarvan is kennelijk €55.000. Kortom, de goodwill waarde is daarmee slechts €20.000. Te verdelen valt dus een bedrag van de netto vermogens waarde à €50.000 plus goodwill à €20.000 is totaal €70.000. Kortom, €35.000 afrekenen met de ex van Piet.

Persoonlijke goodwill

De vraag is nu nog of de berekende goodwill wel tot de gemeenschap kan worden gerekend. Hierover deed het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden een uitspraak. De geldende rechtsopvatting is dat, voor zover er sprake is van goodwill, deze zich kwalificeert als persoonlijke onbelichaamde goodwill. Te betogen valt dat de goodwill in de onderneming van Piet vooral zijn persoonsgebonden “earning capacity” is. Dit als ondernemer en beoefenaar van zijn beroep. Deze goodwill  is niet overdraagbaar. Deze goodwill is, naar algemeen wordt aanvaard, geen actief van de huwelijksgemeenschap. Met deze onbelichaamde goodwill, voor zover gelegen in de persoon en de kwaliteiten van de ondernemer Piet, dient bij de verdeling van de huwelijksgemeenschap geen rekening te worden gehouden. 

Schikking echtscheiding waarde eenmanszaak

Piet bleek voorbij te willen gaan aan de opvatting van het Gerechtshof. Dus dat de goodwill niet tot het gemeenschappelijk, vermogen behoort. Hij wilde ook een gebaar maken in de richting van zijn ex. Zo konden partijen in deze echtscheiding zich schikken in de voorgestelde betaling van €35.000 aan de voormalige echtgenote. Eind goed al goed!

Artikel Bedrijfsoverdracht Familiebedrijf

In de praktijk blijkt bedrijfsopvolging binnen het familiebedrijf geen eenvoudige uitdaging. Naast financiële en fiscale aspecten speelt emotie vaak een stevige rol. Mijn artikel over een mooie casus uit de praktijk werd gepubliceerd door de BOBB.

Bedrijfsopvolging

Duidelijk wordt dat een bedrijfsovername adviseur een cruciale rol speelt om paden te effenen. Zodat de bedrijfsoverdracht van vader op zoon binnen -voor de familie- acceptabele financiële randvoorwaarden EN gebruik makende van de fiscale regels tot een goed einde gebracht werd.

Fiscale mogelijkheden

Bij bedrijfsoverdracht van het familiebedrijf kijkt de belastingdienst kritisch mee. Want een te lage overdrachtsprijs krijgt al snel het karakter van een schenking. Met schenkbelasting. Onwenselijk!

Anderzijds zijn er verschillende regelingen zoals in de Invorderingswet. Onder toepassing van Artikel 25 lid 9 is uitstel van belastingheffing mogelijk.

Maar wanneer dit tijdig wordt voorbereid is ook een geruisloze overdracht (lees: zonder acute belastingheffing) mogelijk. Dus ook om acute belastingheffing te voorkomen is tijdige voorbereiding essentieel.

Familiebedrijf

Dat de bedrijfsopvolging plaatsvindt binnen het familiebedrijf maakt het nog veel spannender. Vader en zoon trekken weliswaar al jaren met elkaar op. Gunnen elkaar natuurlijk het allerbeste. Trekken elkaar het vel niet over de oren. Maar hebben per saldo verwachtingen van elkaar die veelal niet met elkaar overeenstemmen. Niet alleen qua toekomstvisie en bedrijfsstrategie. Maar ook  financieel. Het bedrijf als oudedagsvoorziening van vader mag niet de molensteen om de nek van zoon worden. En dan is er ook een belastingdienst die kritisch meekijk. Het verenigen van alle belangen vraagt kennis, ervaring en inlevingsvermogen. Het resultaat: heldere afspraken over de bedrijfsoverdracht, de gevolgen van de bedrijfsopvolging door de familie goed begrepen en door vader en zoon ook op langere termijn na te komen. Alleen een ter zake kundige overname adviseur loodst een ieder om de lastige klippen en zandbanken.

Dit artikel is ook te vinden op de LinkedIn pagina van de BOBB!

TE KOOP: Webshop Barefoot Schoenen

Bedrijfshistorie / achtergrond

De NL onderneming (VOF) is inmiddels ruim 10 jaar actief met de verkoop (detailhandel / webshop) van (hard)loop / wandelschoenen volgens een uniek barefoot concept. Deze is gebaseerd op een meer natuurlijke manier van bewegen / lopen. Het resultaat is het oplossen / vermijden van het voet-, knie- en rugklachten en blessurepreventie.

Het klantenbestand omvat circa 2.500 klanten op jaarbasis. Daarvan zijn naar schatting 60% terugkerende klanten. Dit zijn over het algemeen klanten in de leeftijdsgroep 20 tot 70 jaar. In het algemeen gebruikers met problemen met het bewegingsapparaat. Na gebruik keren deze veelal niet meer terug naar traditioneel schoeisel.

Het geografische afzetgebied is geheel NL, deels B. De jaaromzet is –ondanks de zeer beperkt promotie / verkoop/acquisitie- sterk stijgende, met gemiddeld zo’n 15% (over de afgelopen jaar). De jaaromzet 2019 bedroeg €272.000 met een brutomarge van €105.000 (39%).

De onderneming is gevestigd in Noord-Brabant. Maar kan zonder problemen op een willekeurige andere locatie worden voortgezet.

Naast de vennoten (man/vrouw) is er geen personeel in dienst.

Activiteiten van het bedrijf

De onderneming importeert schoeisel. In de winkel krijgen klanten advies / begeleiding / training over beweging, bewegingsapparaat en techniek. De onderneming is voorraadhoudend en verzorgt zelfstandig de verzending van de –online- verkochte producten.

Onderscheidend vermogen

Een goede naamsbekendheid en een groeiend klantenbestand. De omzet wordt deels gerealiseerd door de regelmatig terugkerende bestellingen. Kenmerkend is het unieke concept en de klantenbinding door advies en begeleiding

Overige gegevens bedrijfsoverdracht

De huidige vennoten willen vanwege hun leeftijd op enige termijn het stokje overdragen. De onderneming kan –naar verwachting- op korte termijn een snelle groei realiseren door inbreng van een nieuw commercieel elan. Met name een meer gerichte commerciële activiteit en gebruik van social media.

Na de overdracht zijn vennoten –in overleg- beschikbaar voor verdere ondersteuning.

De bedrijfsovername is gedacht in overdracht van domeinnamen en klantenbestand, winkel en magazijninventaris en courante voorraad.

TE KOOP: Producent / leverancier winkelinrichting en beurspresentaties

Bedrijfshistorie / achtergrond

De NL onderneming (BV) is inmiddels ruim 40 jaar actief met het ontwerpen, produceren en leveren van beurspresentaties (stands), winkelinterieurs, rookruimtes, showrooms, kantoorunits, enzovoorts. Daarnaast levert (uit de eigen werkplaats) deelsystemen aan wederverkopers en interieurbouwers. De onderneming is gevestigd in een gehuurd bedrijfspand in Zuidwest Nederland. 

Het geografische werkgebied is geheel NL, deels B. De productie wordt jaarlijks aan zo’n 175 klantrelaties afgezet, deels op huurbasis. De jaaromzet 2018 is circa €670.000 met een brutomarge van 60%.

Naast de DGA is 3,5 FTE werkzaam op kantoor voor (technische) ontwikkeling, klantenservice, werkvoorbereiding en financieel beheer. 

Activiteiten van het bedrijf

De onderneming verzorgt ontwerp, productie, levering en montage van beurspresentaties (stands), winkelinterieurs, rookruimtes, showrooms, kantoorunits. De productie en assemblage is in eigen werkplaats. De aluminium frames worden opgebouwd volgens uniek ontwerp uit eigen productiematrijzen.

Onderscheidend vermogen

Een goede naamsbekendheid en een stabiel klantenbestand. De omzet wordt deels gerealiseerd door de jaarlijks terugkerende plaatsing/installaties op beurzen. De projecten zijn qua design en uitstraling uniek. De klanten worden bediend met een grote veelzijdigheid aan oplossingen. Daarnaast levert de onderneming een bouwsysteem waarmee zonder gereedschap vloer en wandsystemen kunnen worden ge(de)monteerd. Dit bespaart montagetijd en kosten.

Overig

Door persoonlijke omstandigheden van de huidige DGA (gezondheid en aandacht) staat de onderneming qua acquisitie stil. De huidige omzet is vooral het resultaat van bestaande klantrelaties en toevallige omzet uit internetposities. De onderneming kan –naar verwachting- op korte termijn een snelle groei realiseren door inbreng van een nieuw commercieel elan. 

Na de overdracht is de DGA –in overleg- beschikbaar voor verdere ondersteuning. 

De bedrijfsovername is gedacht in een aandelen transactie waarbij de huidige DGA al zijn aandelen (85%) zal overdragen. NB 15% zit bij een personeelslid, eventueel in overleg mee over te nemen. De koopsom van (85% van de) aandelen is bepaald op €280.000.

©BBO&F

Waardebepaling eenmanszaak

De bedrijfswaardering van een eenmanszaak leidt vaak tot een opmerkelijke waardebepaling. Uit de praktijk voor bedrijfsoverdracht blijkt dit vaker regel dan uitzondering. Soms worden diverse principes van de Discounted Cashflow methode klakkeloos toegepast. Het normaliseren van de bedrijfswinst, het vaststellen van een gebruikelijke ondernemingsbeloning voor inkomstenbelasting, premies Zorgverzekeringswet, verzekering arbeidsongeschiktheid en oudedagsvoorzieningen. Het blijkt voor de waardebepaling eenmanszaak vaak een te lastige uitdaging. Een voorbeeld hoe en waar zaken verkeerd gaan.

Casus bedrijfswaardering eenmanszaak

Vader heeft een onderneming. Hij importeert culinaire specialiteiten uit Italië en Spanje. Hij levert die aan de horeca. Zijn omzet is circa €600.000. Hij realiseert een brutomarge van 40%. De winst uit onderneming is €100.000. Vader wil het bedrijf overdragen aan Zoon. Zoon doet al zo’n beetje hetzelfde als Vader. Zoon koopt voor €120.000 bij Vader in. Maar levert ook andere culinaire producten uit Griekenland. Vader wil -gelet op zijn leeftijd- stoppen. Het lijkt logisch om zijn bedrijf aan Zoon over te dragen. Zoon wil dat ook. Maar ook een redelijke prijs betalen. Dus laten Vader en Zoon een waardebepaling doen.

Waardebepaling eenmanszaak

De waarderingsdeskundige komt hierbij uit op een koopsom van €1.070.000. Dat berekent hij als volgt:

  • Die winst zal de komende jaar nog wel toenemen met zo’n 5 tot 8% per jaar. Dus gemiddeld 6,5% en gerekend over 4 jaar is dat afgerond 25%;
  • Een redelijk rendement voor Zoon op zijn investering in de koop van de eenmanszaak is 12,5%;
  • Dus die waarde eenmanszaak is zomaar €100.000 plus 25% groei gedeeld door 12,5% is €1.000.000;
  • Maar, zo vindt de waarderingsdeskundige, daarbij moeten we natuurlijk nog optellen de waarde van de inventaris (kantoormeubilair, computers, telefooninstallaties, magazijnstellingen en koelcellen) à €40.000 plus de voorraad culinaire producten à €30.000.;
  • Zo komt de waarde eenmanszaak op totaal €1.070.000;

Second opinion bedrijfswaardering

Zoon vindt die koopsom voor de eenmanszaak wel een stevig bedrag. Want dat miljoen heeft hij niet. Als het hij dat gaat lenen, bijvoorbeeld via crowdfunding, dan moet hij dat in 5 jaar aflossen. Dus zo’n €200.000 per jaar. Zo komt hij financieel natuurlijk veel te kort. Die bedrijfsovername van de eenmanszaak is zo een stevige molensteen om zijn nek. Daarom maar een second opinion waardebepaling.

Herwaardering

Een aantal kritische kanttekeningen bij de waardebepaling door de waarderingsdeskundige:

  • Uitgegaan wordt van de winst uit onderneming. Maar daarin zitten ook de rentekosten voor de bedrijfsfinanciering en de hypothecaire schuld voor het bedrijfspand. Dat bedrijfsgebouw en de bijbehorende leningen worden echter niet meeverkocht. Dus uitgaan van de winst uit onderneming blijkt dus onjuist. De bedrijfswinst, voor renteopbrengsten en -kosten, is een beter uitgangspunt. De rentekosten voor bedrijfsfinanciering en de hypothecaire schuld in de eenmanszaak bedraagt €20.000. De bedrijfswinst is daarmee €100.000 plus die €20.000: €120.000;
  • Die €120.000 is echter geen juiste afspiegeling van het bedrijfsresultaat. Want Moeder blijkt ook -onbezoldigd- twee dagen in de week mee te werken. Na de bedrijfsoverdracht zal Moeder ook stoppen. Zoon zal dan een vaste kracht moeten aannemen. De loonkosten inclusief werkgeverslasten zijn €20.000;
  • Omdat de bedrijfsactiviteiten plaatsvinden vanuit een eigen bedrijfspand zit er ook geen huur in de bedrijfskosten. Die huur komt als het ware in de plaats van de rentekosten voor de hypotheek. Als Zoon het bedrijfspand of vergelijkbare bedrijfsruimte gaat huren kost hem dat, gebaseerd op marktconforme huurkosten, €15.000 per jaar;
  • Niet te vergeten is ook dat Zoon voor €120.000 bij Vader inkoopt. Hij krijgt weliswaar een stevige korting in vergelijk met andere afnemers. Maar draagt zo toch €10.000 aan marge bij aan de brutowinst. Het lijkt niet redelijk om die marge mee te tellen in de waardebepaling eenmanszaak;
  • Zo is het genormaliseerde bedrijfsresultaat €120.000 -/- €20.000 -/- €15.000 -/- €10.000 is €75.000;
  • Daarvan moet Zoon nog wel €24.000 inkomstenbelasting en premies Zorgverzekeringswet van betalen. Zo blijft er netto over €51.000;
  • Van die €51.000 moet Zoon €2.000 verzekeringspremie arbeidsongeschiktheid betalen plus €4.000 inleggen voor pensioensparen. Zo blijft er dus maar €45.000 over;
  • Van die €45.000 moet hij overige privé uitgaven betalen. Dus de huishoudelijke uitgaven van -geschat- €30.000. Zo blijft er maar €15.000 netto en vrij beschikbaar over;
  • Als Zoon die koopsom in 5 jaar moet terugverdienen kan hij dus maar 5 x €15.000 is €75.000 voor de eenmanszaak betalen. Die €75.000 is de economische waarde van de eenmanszaak. Ofwel: de economische waarde van het geïnvesteerd vermogen;
  • Dat geïnvesteerd vermogen was totaal €70.000. Namelijk €40.000 voor de bedrijfsinventaris en €30.000 voor de -over te nemen- voorraad. Zoon mag dus €75.000 betalen voor iets wat €70.000 waard is. Dat verschil is de zogenaamde waarde goodwill, of goodwillwaarde;
  • Maar…hoe zit het dan met die eventuele groei? Dat de omzet en daarmee de bedrijfswinst in de komende jaren zal stijgen met gemiddeld 6% is verre van zeker. In dit geval is dat niet een resultaat van de huidige feiten en omstandigheden. Mocht dat zo zijn, dan is dat vooral een gevolg van de inspanningen door Zoon. Het lijkt niet redelijk om hem de rekening te presenteren voor zijn eigen succes;

Zo wordt met de juiste kennis van zaken en op een juiste manier toegepast een -ogenschijnlijk- logische en correcte bedrijfswaardering eenmanszaak ontmaskerd.

In de bedrijfswaardering volgens de second opinion konden Vader en Zoon zich prima vinden. Zo ontstond voor hen de basis voor een verantwoorde, haalbare en -bedrijfseconomisch gezien- goed onderbouwde bedrijfsovername.

Ook een juiste en goed onderbouwde waardering eenmanszaak nodig? Oriënteer u dan alvast op mijn boek Waardering Eenmanszaak.

©BBO&F

VERKOCHT: Kantoor voor administratie en belastingadvies

De onderneming is een kantoor voor administratie en belastingadvies in Midden Brabant. Het bedrijf is zo’n 20 jaar geleden opgericht en bedient circa 175 ondernemers (BV en IB), 5 VvE’s en 75 particulieren.

De belangrijkste diensten zijn loonadministraties, administratieve dienstverlening, jaarrekeningen, alle voorkomende fiscale aangiften en de bijbehorende (fiscale) advisering. De klantrelaties bestaan uit een aantal grotere MKB-bedrijven, maar vooral kleinere MKB-ondernemingen.

Personele omvang is 5 personen waarvan 1 DGA, 2 administratieve medewerkers, 1 fiscalist en 1 ondersteuning, totaal 3,5 FTE.

De omzet bedraagt circa €330.000 euro per jaar. De (genormaliseerde) bedrijfswinst is zo’n €125.000 euro per jaar. De omzet en ondernemersbeloning zijn nagenoeg stabiel.

Het kantoor heeft een interessant klantenbestand met een goed rendement en dito toekomstverwachtingen. Gelet op de stabiliteit in het klantenbestand en bij de medewerkers biedt deze onderneming volop kansen om op een efficiënte manier binnen een strategische organisatie te worden ingepast.

Relatie wil het kantoor overdragen om zich op andere activiteiten te kunnen richten. Bij voorkeur wordt gedacht aan strategische koper. De vraagprijs –gebaseerd op een activa/passiva transactie- is €390.000 voor de naam, website en klantenbestand.

Nadere informatie is op verzoek (na ontvangst van een geheimhoudingverklaring) beschikbaar.

AFGEROND: Partner voor Fusie Bedrijfsovername Service en Onderhoudsbedrijf CV Installaties

Bedrijfshistorie / achtergrond

Fusie Bedrijfsovername

De NL onderneming (BV) is inmiddels ruim 25 jaar actief in het (periodieke) onderhoud, de reparatie en vervanging van CV Combi installaties. De onderneming is gevestigd in een gehuurd bedrijfspand in Zuidwest Nederland. 

Het geografische werkgebied is zuidelijk van de lijn Amsterdam-Arnhem en westelijk van Eindhoven. De onderneming is gevestigd in Zuid-Holland en heeft een stabiel klantenbestand van circa 9.500 particuliere relaties. De jaaromzet is circa €1.800.000 met een brutomarge van 52%.

Naast de DGA is 2,4 FTE werkzaam op kantoor voor klantenservice, werkplanning en financieel beheer. Voor service, onderhoud en installatiewerkzaamheden zijn 10 service- en installatiemonteurs werkzaam.

Activiteiten van het bedrijf

De onderneming verzorgt jaarlijks service- en onderhoudswerkzaamheden. Op jaarbasis worden 500 nieuwe CV Combi installaties geplaatst.  Daarnaast worden kleine aanpassingen/uitbreidingen aan bestaande CV systemen doorgevoerd. De dienstverlening wordt afgenomen op abonnement basis. Het klantenbestand is stabiel en kent een zeer beperkt verloop.

Onderscheidend vermogen

Een goede naamsbekendheid en een stabiel klantenbestand. Deze zijn het gevolg van een prijstechnisch scherpe en kwalitatief goede dienstverlening. De helpdesk en het technisch personeel is klantvriendelijk. De monteurs zijn serieuze en harde werkers. Deze zijn ervaren en (door periodieke opleidingen) up to date geschoold.

Overig 

De huidige DGA wil de onderneming om persoonlijke redenen (ambities en prioriteiten) integreren binnen een groter geheel. Door een fusie/bedrijfsovername zijn kostenbesparingen mogelijk door efficiëntere inzet van personeel.

Na de overdracht is de DGA –in overleg- beschikbaar voor verdere ondersteuning. Voor deze fusie/bedrijfsoverdracht wordt vooralsnog uitsluitend gedacht aan een strategische koper met een –meer landelijke- dekking.De bedrijfsovername is gedacht in een activa passiva transactie. De transactie omvat bedrijfsinventaris, vervoermiddelen, personeels- en klantenbestand. 

©BBO&F

AFGEROND: Ontwikkelaar leverancier ICT Management Systemen voor Sport en Leisure

Bedrijfsoverdracht ICT ManagementDe NL onderneming (BV) is inmiddels ruim 20 jaar actief in het ontwikkelen, produceren en leveren van ERP systemen voor sportaccommodaties en leisure complexen. De software is met name bedoeld voor algeheel beheer: ledenadministratie, reservering, betaling, toegangscontrole. lockers en planning van beheer en personeel.

Marktleider in NL

De onderneming is onbetwist marktleider in het hogere segment, te weten de grotere sportaccommodaties van hogescholen en universiteiten.

De geleverde techniek is deels harde techniek (hardware) deels ondersteunende IT (eigen ontwikkelde software). Deze zijn beschikbaar als SaaS. De systemen zijn functioneel, betrouwbaar en klantvriendelijk. Deze systemen zijn voor exploitanten en hun klanten toegankelijk –in meerdere talen- via webbased platforms en apps.

Het huidige B2B klantenbestand omvat ruim 60 afnemers. Dit zijn deels nieuwe afnemers van systemen, deels bestaande klantrelaties die de dienstverlening continueren op abonnement basis, ondersteund met helpdesk. De huidige omzet is vrijwel uitsluitend in NL.

Organisatie

De organisatie omvat 8 medewerkers waaronder 5 software ontwikkelaars/IT specialisten. De onderneming heeft een sterk imago. Kenmerkend zijn: goede producten (bewezen technologie, klant specifiek, multi-linguaal en modulair), klantgericht, betrouwbaar en kennis van zaken.

De jaaromzet is circa €750.000 met een brutomarge van 85%. De EBITDA is (afgerond) 34%.

Groeipotentie

Een aantal groeimogelijkheden zijn echter onvoldoende benut. Er zijn (a) goede kansen voor export naar omringende EU landen, (b) marktpenetratie binnen het lagere segment van lagere sportscholen, wellness-centra, golf- en vakantieparken, enzovoorts en (c). In 2018 werd (d) een eerste pilot afgerond: installatie op een cruise schip, als verdere introductie in dit grote marktsegment met uitstekende marges.

De onderneming is gevestigd in ZW Nederland. De benodigde oppervlakte bedrijfsruimte is zeer beperkt. Deze wordt gebruikt voor assemblage, magazijn en kantoor.

De DGA wil de onderneming overdragen om persoonlijke redenen (ondermeer: leeftijd). Primair wordt gedacht aan een strategische koper met internationale oriëntatie.

Na de overdracht is de DGA –in overleg- beschikbaar voor bedrijfsoverdracht en ondersteuning.

©BBO&F